Lawines en lawineveiligheid II: lawine-uitrusting

Inhoud

• Training en educatie
• Lawine-uitrusting
• Wat te doen als je toch in een lawine terechtkomt?
• Wat te doen als iemand anders in een lawine terechtkomt?

Training en educatie

Als je geïnteresseerd bent in het skiën of snowboarden buiten de piste en op zoek bent naar de ultieme backcountry-ervaring, is het verstandig om je kennis omtrent lawineveiligheid op een hoog niveau te hebben en te houden. Hoewel er op het internet veel informatie te vinden is, bevelen wij het altijd aan om een cursus bij een specialistische organisatie (zoals het Snow Safety Center in Nederland) te volgen. Hier kun je op verschillende niveaus leren hoe je de lawinegevaren inschat, beperkt en hoe je iemand snel kunt bevrijden als deze bedolven is onder de sneeuw.

Het is ook verstandig om een EHBO-cursus te volgen zodat je weet hoe je slachtoffers kunt helpen. Denk bijvoorbeeld aan reanimatie. Heb je al eerder een lawineveiligheidscursus gedaan? Het is altijd verstandig om een opfriscursus te volgen om te kijken of je alles nog goed weet. Daarnaast veranderen reddingstrategieën en -apparatuur regelmatig, dus het kan zijn dat jouw kennis niet meer up-to-date is.

Lawine-uitrusting

Zorg ervoor dat je uitgerust bent met de juiste veiligheidsuitrusting als je van plan bent off-piste te skiën of snowboarden. Een goede veiligheidsuitrusting bevat een sonde, een schep en een pieper. Om extra bescherming te bieden, draag je een lawinerugzak met airbagsysteem. Deze producten behoren tot de essentiële uitrusting voor wie in lawinegevoelige gebieden actief is.

Lawinesonde

Een lawinesonde is een opvouwbare stok waarmee je een slachtoffer die onder een lawine is bedolven makkelijk kunt lokaliseren. De stok is vaak van een licht materiaal zoals carbon gemaakt, zodat hij gemakkelijk te vervoeren is. Door middel van de meeteenheden kun je ook zien hoe diep het slachtoffer ligt.

Lawineschep

Ook een lawineschep is gemaakt van een lichtgewicht materiaal waardoor hij gemakkelijk mee te nemen is. Met de schep kun je lawineslachtoffers sneller bevrijden dan bijvoorbeeld met je handen. Tijdens een lawine-ongeval kunnen de seconden die je hiermee wint het verschil zijn tussen iemands leven of dood.

Lawinepieper

Een lawinepieper is een apparaat met een radiozender- en ontvanger. Met de zoekfunctie kun je iemand opsporen die onder een lawine terecht is gekomen. Zonder lawinepieper is het opsporen een bijna onmogelijke taak, maar met de lawinepieper stijgt de overlevingskans aanzienlijk.

Lawine-airbag

Een lawinerugzak met een airbagsysteem kan voorkomen dat je onder een lawine terechtkomt. Wanneer je de airbag activeert, wordt jouw volume vergroot. Hierdoor drijf je beter op de lawine in plaats van dat je bedolven wordt onder de lawine. Hiermee vergroot je jouw overlevingskans aanzienlijk. Een belangrijke voorwaarde is uiteraard dat je tijdig de airbag activeert. Het klinkt erg logisch, maar je kunt verrast worden door de lawine en uit balans raken. Train daarom op het activeren van de airbag. Ook is het belangrijk dat je de werking en toestand van je rugzak en airbag regelmatig controleert. Dit geldt uiteraard ook voor de andere uitrusting.

Al deze lawine-uitrusting worden (terecht) aangeprezen door de diverse fabrikanten, maar het is een combinatie van alles die off-piste skiën en snowboarden uiteindelijk veilig(er) maakt. Dus de juiste uitrusting, een goede algemene kennis van de omstandigheden in de bergen, kennis van de actuele stand van zaken, het juist toepassen van al deze kennis en een goede fysieke conditie. Zorg er daarom voor dat je altijd een goede planning maakt en goed op de hoogte bent van de lokale weers- en lawinevoorspellingen. Zorg ook voor goed onderhoud van je lawinepieper, -sonde, -schep en eventuele je airbagrugzak en blijf/laat jezelf trainen in het juiste gebruik ervan.

Wat te doen als je toch in een lawine terechtkomt?

Wanneer je alle voorzorgsmaatregelen genomen hebt, maar toch nog in een lawine terecht komt, kun je alsnog een aantal dingen doen. Het is belangrijk om direct de aandacht van mensen om je heen te trekken, zodat zij goed kunnen zien waar je precies bent en waar ze jou dus kunnen uitgraven wanneer de lawine tot stilstand is gekomen. Probeer ook zo ver mogelijk naar de zijkant te skiën indien dit nog mogelijk is. Als je de mogelijkheid hebt, is het verstandig om je ski’s of snowboard uit te trekken. Deze kunnen je namelijk als een soort anker naar beneden trekken. Het is ook verstandig om andere uitrusting te dumpen, zodat je zo licht mogelijk wordt.

Als je een lawine-airbag hebt, is dit (uiteraard) ook het moment om deze te activeren. Wanneer je airbag is geactiveerd, moet je proberen om naar boven te “zwemmen” en daar te blijven. Dit moet je ook proberen als je geen lawine-airbag draagt, maar dat is veel lastiger. In een lawine zwemmen klinkt wellicht gemakkelijk, maar het is erg zwaar en moeilijk. Daarnaast moet je ook maar hopen dat je een beetje kalm kunt blijven. Het zwemmen doe je door met je benen een trapbeweging en met je armen een zwemmende beweging te maken. Probeer op je rug te zwemmen zodat je gezicht naar het oppervlakte gericht is. Hierdoor heb je een betere kans om zuurstof te krijgen, terwijl je begraven bent. Tegelijkertijd moet je proberen om bergop te zwemmen, dus tegen de lawine in. Op deze manier kom je sneller bij het oppervlakte.

Zodra de lawine vertraagt, zal de sneeuw erg compact worden en je compleet insluiten. Als het je lukt, is het belangrijk om een arm, been of skistok omhoog te steken, zodat de mensen om je heen kunnen zien waar je ligt. Probeer ook een soort kommetje rond je mond te maken, zodat je makkelijker kunt ademen. Vervolgens is het belangrijk dat je rustig blijft en wacht totdat je wordt uitgegraven. Probeer niet teveel te bewegen, blijf rustig ademen en schreeuw niet om hulp zodat je lucht en energie bespaart. Wanneer je iemand in de buurt hoort, probeer dan wel om hulp te roepen, maar stop ermee als je merkt dat ze je niet horen. Als je een lawinepieper draagt en niet alleen bent, hebben je kompanen je mogelijk snel uitgegraven. Wanneer je geen veiligheidsuitrusting hebt en alleen bent, zijn je kansen een stuk kleiner, maar als je geluk hebt, kunnen mensen in de omgeving jou alsnog redden. Als je denkt dat je dichtbij het oppervlakte ligt kun je proberen om jezelf te bevrijden, maar als je meer dan 30 centimeter onder het oppervlakte ligt, zal dit onmogelijk zijn.

Wat te doen als iemand anders in een lawine terechtkomt?

Door goed samen te werken met de mensen om je heen, snel te reageren en tegelijkertijd rustig te blijven, kun jij iemands leven redden in het geval van een lawine. Let op, pas wel goed op voor secundaire lawines. Je wilt zelf natuurlijk niet ook onder een lawine belanden. Als jij een lawinepieper hebt en het slachtoffer ook, dan is de kans groot dat je haar/hem snel gevonden hebt. Bestudeer je apparatuur van te voren wel goed, zodat je in een stressvolle situatie precies weet wat je moet doen en snel kunt handelen.

In het geval jij en/of het slachtoffer geen lawinepieper hebt/hebben, wordt het echter een stuk moeilijker. Wanneer de lawine ontstaat, moet je kijken of er mensen in belanden en waar ze onder de sneeuw belanden. Neem direct contact op met de lokale reddingsdiensten en begin de reddingsactie alvast. Ga naar de plek waar je vermoed dat het slachtoffer ligt en probeer met een sonde of andere stok het slachtoffer te zoeken. Ook al lijkt dit misschien een onmogelijke opgave. Wanneer je niet weet waar het slachtoffer ligt, probeer dan aanwijzingen te vinden. Bijvoorbeeld in de buurt van persoonlijke voorwerpen van het slachtoffer. Heb je helemaal geen aanwijzing gevonden, probeer dan op een van de volgende plekken te kijken: sneeuwbanken, aan de rand van de lawine, boven bomen en rotsen, dit zijn de meest voorkomende plekken van lawineslachtoffers.

Zodra je het slachtoffer gevonden hebt, moet je hem/haar direct gaan uitgraven. Elke seconde telt. Probeer eerst het hoofd van het slachtoffer te bevrijden, voordat je het hele lichaam losgraaft. Controleer of het slachtoffer medische hulp nodig heeft en begin indien nodig alvast met reanimeren, terwijl je op de reddingsdienst wacht.

Het zal iedere wintersporter zijn of haar wens zijn om nooit in dergelijke situaties te komen. Maar als je toch buiten de pistes gaat skiën en snowboarden, dan is het goed om te weten wat je moet doen om jouw kansen of die van een ander in dergelijke situaties te vergroten.

Heb jij na aanleiding van deze of onze vorige blog vragen over lawines en lawine-uitrusting. Bij Twinseasons staan we voor je klaar. Wij beantwoorden graag jouw vragen over lawineveiligheid. Ook kun je bij ons terecht voor lawine-uitrusting van bekende merken als Arva, Deuter, Mammut en Ortovox en kunnen wij je hierin gericht adviseren.