Gas is een uitermate geschikte brandstof voor de kampeerder of de avonturier om op te koken. Het is licht, relatief veilig, gemakkelijk om mee te nemen en in de westerse wereld goed verkrijgbaar. Toch zijn er een aantal dingen die belangrijk zijn om te weten voordat je op pad gaat.
In een serie van vijf blogs bespreken we alles op het gebied van buiten koken in een minimale setting zoals tijdens trektochten, fietsreizen of klimexpedities. De volgende onderwerpen komen daarbij aan bod
Vele multifuelbranders werken ook op gas. Het is alleen wel belangrijk dat je naar de aansluiting op je brander kijkt. Ook is het belangrijk dat je het juiste gas voor jouw bestemming uitkiest. Hoe het allemaal precies zit leggen we je uit in deze derde blog over multifuelbranders, volledig toegewijd aan de brandstof gas.
Uit welke soorten gas kan ik kiezen?
Gas voor recreatieve doeleinden is bijna altijd een mix van butaan- en propaangas. Waarom is dit en wat is het verschil tussen beide? Het verschil zit hem in het kookpunt (temperatuur waarbij het gas van vloeistof in gas overgaat en andersom). Bij butaangas is dit 0°C en bij propaangas is dit -44°C. Bij temperaturen onder het vriespunt is butaangas niet meer bruikbaar omdat het vloeibaar wordt. Propaangas wordt dus pas bij -44°C vloeibaar en is hierdoor het meest gebruikte gas. Voordeel van butaangas is echter dat het een hogere verbrandingswaarde heeft in vergelijking met propaangas. Tegenwoordig kom je ook steeds vaker isobutaan tegen. Dit is een soort verbeterde versie van butaan. Dit gas wordt pas vloeibaar bij een temperatuur van -12°C.
Met een mix van butaan- en propaangas proberen fabrikanten te profiteren van de voordelen van beide gastypen. Het is alleen niet zo simpel dat een gassamenstelling van 80% butaan en 20% propaan dankzij de aanwezigheid van propaan ineens geschikt voor de winter is. Wanneer je bij vorst gebruik wilt maken van een dergelijke gassamenstelling, dan zal nadat het aandeel propaan is verbruikt de vlam langzaam uitdoven. Ondanks dat er nog butaangas aanwezig is. Door de gascartouche te schudden voor gebruik, kun je dit effect enigszins tegengaan. Verwacht je lichte tot matige vorst? Dan kun je beter voor een gassamenstelling met isobutaan kiezen. In de zomer is een mengeling met butaan wel een prima keuze. Bij extreme vorst raken ook de gassamenstellingen met isobutaan onbruikbaar. Door de enorme dampdruk van propaan vind je geen gascartouches met uitsluitend propaangas. Verwacht je extreme vorst? Dan is er geen andere optie dan uit te wijken naar andere brandstoffen.
Het is dus goed om te kijken naar de te verwachten temperaturen tijdens je vakantie of tocht en deze te koppelen aan een gewenste gassamenstelling voordat je daadwerkelijk tot aanschaf over gaat. Informatie over de gassamenstelling staat vaak op de verpakking of bij de artikelomschrijving.
Waar wordt gas in opgeslagen?
Gas voor recreatief gebruik kan op meerdere manieren worden opgeslagen. In het algemeen heb je twee typen. Enerzijds de grotere robuuste gasfles, vaak gemaakt van staal of kunststof, en anderzijds de zogenaamde gascartouche, ook wel gascartridge, gaspatroon of gewoon gasblikje genoemd. Binnen deze twee typen heb je ook weer meerdere keuzes. Voor meer informatie over gas opgeslagen in een gasfles verwijzen wij je naar onze blog over welke gasfles je het beste kunt kopen. Voor gas opgeslagen in een gascartouche kom je bij Twinseasons vier verschillende soorten cartouches tegen. Doorprikbare cartouches, klik & draai cartouches van Campingaz, schroefdraadcartouches en cartouches in een spuitbusachtige vorm met een bajonetaansluiting.
Doorprikbare cartouches
Doorprikbare gascartouches zijn de ouderwetse prikblikjes geschikt voor branders met een dergelijke aansluiting. Deze cartouches moeten namelijk helemaal leeg zijn voordat je de brander eruit kan halen. Dit maakt de blikjes vrij inflexibel in gebruik en tevens zorgt het soms voor lekkages. Doorprikbare gascartouches worden daarom ook steeds minder geproduceerd.
Klik & draai cartouches
Campingaz is één van de fabrikanten van de doorprikbare cartouches. In reactie op de genoemde nadelen ervan, heeft Campingaz de CV series ontwikkeld. Bij gascartouches met een dergelijke klik & draaiaansluiting kun je heel eenvoudig de brander erop klikken en draaien. Hierdoor zit de brander stevig op de gascartouche. Ben je vervolgens klaar met koken? Dan kan de brander er weer gemakkelijk afgehaald worden door deze terug te draaien en eraf te klikken.
De klik & draai cartouches worden uitsluitend door Campingaz en voor Campingaz branders en kooktoestellen mét een CV aansluiting gemaakt. Deze cartouches zijn dus niet geschikt voor branders van andere merken!
Schroefdraadcartouches
De meeste andere fabrikanten gebruiken een derde aansluiting, te weten de schroefdraadaansluiting. Ook bij deze aansluiting kun je gemakkelijk de brander op de cartouche draaien en deze er vervolgens ook weer eenvoudig afhalen. Het biedt dus hetzelfde gemak als de klik & draai cartouches van Campingaz. Beide aansluitingen hebben een zogenaamde Lindalklep. Deze klep sluit de cartouche af nadat die van de brander is ontkoppeld.
Ten opzichte van de klik & draaicartouches hebben de schroefdraadcartouches twee voordelen. De schroefdraadcartouches zijn geschikt voor branders van veel meer merken. Jetboil, Primus, Optimus, MSR zijn enkele voorbeelden van merken die vrijwel uitsluitend gasbranders maken met een schroefdraadaansluiting. Ook Coleman maakt gebruik van deze aansluiting (maar niet uitsluitend). Daarnaast zijn gascartouches met een schroefdraadaansluiting in de meeste Europese landen eenvoudiger te vinden dan de klik & draai cartouches. Frankrijk is hier een belangrijke uitzondering op.
Bajonetaansluiting
Tot slot zijn er de gascartouches met een bajonetaansluiting. Deze spuitbusachtige cartouches zijn geschikt voor kooktoestellen van bijvoorbeeld Campingaz en Outwell.
Hoeveel gas moet ik meenemen?
Deze vraag is moeilijk te beantwoorden, omdat het van heel veel dingen afhangt. Met hoeveel personen ga je? Wil je iets uitgebreider koken of ga je enkel gevriesdroogde maaltijden opwarmen? Maak je in de ochtend en middag ook gebruik van gas? Wat is de weersverwachting? Op welke hoogten begeef jij je? Je kunt toch een klein beetje berekenen hoeveel gas je mee dient te nemen door te kijken naar het gasverbruik van jouw brander. Vaak geeft de fabrikant hier informatie over in de vorm van de "kooktijd" en het "verbruik". Met deze twee gegevens kun je berekenen hoeveel liter water je in totaal kunt koken met een bepaalde hoeveelheid gas. Mocht je jouw brander met name gaan gebruiken om water op te warmen voor koffie, thee en/of gevriesdroogde maaltijden, dan kun je redelijk nauwkeurig uitrekenen hoeveel gas je ongeveer nodig hebt.
Stel, je hebt de MSR Pocket Rocket 2. Deze kookt volgens MSR 1 liter water in 3,5 minuten bij gebruik van MSR IsoPro gas. De brander verbruikt één gascartouche van MSR van 227 gram in circa 1 uur, ofwel 60 minuten. Dit houdt in dat je met één blikje MSR IsoPro van 227 gram ongeveer 60/3,5 = 17 liter water kan koken. Als je kunt berekenen hoeveel liter water je denkt te moeten koken, dan kun je vervolgens uitrekenen hoeveel gascartouches je nodig hebt.
Let op, de gegevens van de fabrikanten gaan altijd uit van het meest ideale scenario. Het is verstandig om een buffer in de cijfers van de fabrikant te bouwen, want een relatief lage temperatuur, wind en hogere hoogten hebben allemaal een nadelig effect op het verbruik van je brander. Om ook maar een beetje in de buurt van de verbruikcijfers van de fabrikanten te komen, raden wij je sowieso aan om een windscherm te gebruiken.
Samenvattend
Gas wordt dus in verschillende samenstellingen verkocht, waarbij een samenstelling met een hoog aandeel isobutaan vooral geschikt is bij temperaturen van circa -12°C en warmer. Samenstellingen met een hoog aandeel butaan werken prima vanaf 0°C.
Daarnaast wordt gas opgeslagen in gascartouches met verschillende typen gasaansluitingen. Let bij de aankoop van je brander of gascartouche goed op deze aansluiting. Op onze website vind je bij alle gascartouches, branders, kooktoestellen of barbecues informatie over de betreffende gasaansluiting. Mocht je hier toch niet helemaal uitkomen of überhaupt met vragen overblijven, neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen je graag verder.
| 
| 
| 
| 
| 
| 
| 